Karşılaşırmalı Edebiyat

 

Karşılaştırmalı Edebiyat Üzerine

 

   Edebi metinler, insanlara kendilerini anlatma hatta anlama imkânı veren, dış dünyanın karşılaştırdığı olaylar karşısında şekillenen duygu ve düşünceleri nesilden nesile  aktarma olanağını sunan, toplumun kültürel birikimleriyle bütünleşerek özgün bir sanatsal kazanıma dönüşen ürünlerdir.

  Edebi ürünler birbirlerinden farklı toplumlarda şekillense bile insan ve hayatın olağan gerçekleriyle beslendiği için geniş kitleleri tesiri altına alır. Bu süreçte yazar okura eserini ulaştırdıktan sonra artık o eser,sonsuz olduğu kadar sınırsız da  bir alımlama sürecine sürüklenir öyle ki  eser ,dünyanın neresinden olursa olsun okurunun kendi kişisel özellikleri, becerileri ve yaşanmışlıklarıyla yoğrulur

İşte bu yüzden edebi eserler; okuyucudan okuyucuya, kültürden kültüre, çağdan çağa farklılıklar gösteren bir anlamlar silsilesi içermektedir. Bu noktada; her okurun farklı farklı yaşamsal tecrübelere sahip olması, anlamlandırma yeteneklerine etki ederek okuduklarına da ayrı anlamlar yüklemelerini sağlar. Kültür, coğrafi faktörler, ekonomik yapı, etnik köken, insanların içerisinde bulundukları psikolojik haller, iş ve özel yaşantı durumları gibi bir çok sebeple edebi metinlerden çıkarılabilecek anlamlarda farklılıklar görülebilir.

   Bu farklılıklar gün geçtikçe tecrübeler, yaşanmışlıklar arttıkça okuru bambaşka anlamlandırma süreçlerine taşır.Çoğu zaman fark ederiz ki aynı metinden bile çıkardığımız anlam karşımızda kinden bambaşkadır.

   Peki aynı metni değişik zamanlarda okuduğumuzda daha önce tespit edemediğimz çıkarımlara ulaşmamıza ne dersiniz?Demek ki aynı kişinin aynı metinden zaman içerisinde farklı farklı anlamlara ulaşabileceğini de  bu noktada belirtebiliriz.Tüm bunlardan hareketle karşılaştırmalı edebiyatın yalnızca birbirinden farklı toplumlar ve kültürler içerisinde oluşan eserleri kıyaslayabileceği kansına varmak da yanlıştır.Aynı toplum sınırları içinde  dahi edebi ürünlerin birbirlerinde bıraktığı  tesirlerden söz edilebilir.

 İlk tohumları 19. yüzyılda batı dünyasında ekilmeye başlanan, karşılaştırmalı edebiyat işte bu noktada devreye girmeye başlar. Yani Karşılaştırmalı edebiyat, en az iki farklı eserin biçem, konu vb bir çok faktör bakımından objektif olarak etraflıca incelenmesini hedef alan bir bilim olarak tanımlanabilir. Dolayısıyla bu bilim, edebi eserler arası bağ kuran bir temelde incelemelerini oluşturur.En az iki yazınsal metin bu alanın başlıca çalışma öğesidir demiştik.Aynı zamanda ele alınan

 

bu eserlerin,edebi niteliğini,yazarlarını, dönemsel özelliklerini ve toplumsal sorunları işleyiş biçimlerini de irdelenmesi gerektiğini de belirtelim. Öyle ki aynı yazarın yapıtları da farklı bağlamlarda incelenerek karşılaştırmalı edebiyatın unsuru olabilmektedir.

Elde edilmek istenen  ise kendinden farklı olana yönelik ortak, birleştirici ve ayrıştırıcı unsurları ortaya koyabilmek ve buna yol açan faktörleri tespit etmektir.Kısacası milletler kendi dillerinin edebiyatlarının bir oluşumu olan çeşitli yapıtları karşılaştırmalı edebiyatın kapsamına alabilecekleri gibi yabancı milletlere özgü yapıtları da bu alanın hedef noktasına çekebilirler. Böylelikle yapıtlardaki iletileri ve yapısal özellikleri benzer ve farklı noktalarıyla ilişki kurarak incelemek mümkün olacaktır. Karşılaştırmalı yazın, dünya edebiyatında ulusal edebiyatın ne noktaya eriştiğini tespit ederek,  nasıl bir üst noktaya taşınacağının yollarını gün yüzüne çıkartır.Bu durum aynı zamanda kültürel alışverişe ve evrensel mesajların ortak noktada  buluşmasına olanak tanır. Ancak şunu da belirtmemiz gerekir ki her eseri bu bilim dalının içerisinde incelemeye dâhil etmek mümkün değildir. Çünkü karşılaştırmalı edebiyat incelemesine dâhil olacak eserlerin benzer ve ortaklaşan  yönlerinin  olması gerekir. Ortaya konmak istenen sonuç ise bir eserin diğerinden daha nitelikli olduğunu ileri sürmek ve bununla ilgili deliller toplamak değildir.

 

 Netice itibariyle Karşılaştırmalı yazının en önemli amacının farklı ulusların kimliklerini ve edebi dünyalarını tanıyıp ulusal edebiyatı daha üst seviyeye taşıma arzusu olduğunu da belirtmek isterim.

            EDA TULGA