MENFİ TESPİT DAVASI

 Meni tespit davası borçlunun  borçlu olmadığını ispat etmekle açtığı borçlunun davacı konumunda olduğu bir dava türüdür .Alacaklı ise davalı konumundadır. İcra İflas Kanunun 72 'nci maddesinde düzenlenmiştir. Borçlu şöyle demektedir '' Ey mahkeme ben borçlu değilim bunu tespit edin bende borcu ödemekten kurtulayım ! Menfi tespit davasını bir örnekle nasıl açıklayabiliriz ?Örneğin A borçlu olsun B ye 20.000 TL borcu olmuş olsun. Fakat A aslında bu borcun olmadığını iddia edip dava açarsa bu menfi tespit davasını açmış olur.

Bakınız Değerli Hukuk Akademisyenleri Menfi Tespit Davasını nasıl tanımlıyorlar ?Doktrinde de ifade edildiği gibi ‘’ Menfi tespit davası ,borçlunun henüz borcu ödemeden önce  borçlu bulunmadığının tespiti için açılabilen bir davadır’’ .Borçlu  ,henüz borç ödenmeden önce  açacacağı böyle bir menfi tespit davası  ile borçlu bulunmadığını tespit ettirebilirse  hakkındaki icra takibi iptal edilir  ve borcu ödemekten kurtulur .Borçlu icra dairesinin banka hesabına ödedikten sonra borçlu artık menfi tespit davası açamaz ; bu halde ancak istirdat davası açabilir.'' Burada öyle bazı durumların gerçekleştiğinden bahsedilmekte ve bu durumlarda sonucu menfi tespit davasında borçlu konumunda olan borçlu alacaklı durumuna gelmektedir. İşte bu tam olarak İstirdat Davasıdır.

Borçlu açtığı menfi tespit davası sonuçlanmadan önce  borcu ödemek zorunda kalırsa  menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam edilir Yani menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam edilir ; yani menfi tespit davası istirdat davasına dönüşür.Borçlunun takip konusu alacağın borçlusu bulunmadığının tespiti için açılan davalara menfi tespit davası denir.’’ (bkz.PROF.DR.EJDER YILMAZ ,PROF.DR.RAMAZAN ARSLAN ,PROF.DR .SEMA TAŞPINAR AYVAZ ,DOÇ.DR .EMEL HANAĞASI’’)Davacı borçluysa davalı da alacaklıysa dava kabul edilirse alacaklı aleyhine bir durum doğar. Alacaklı yaptığı takipte haksız ve kötü niyetli olmalıdır .davacının talebi olmalıdır  tazminat miktarı en az yüzde 20 olur .Dava reddedilirse borçlu aleyhine bir durum doğar  ihtiyati tedbir yolu ile takip durur alacaklının talebi gerekmez resen hükmedilir tazminat miktarı en az yüzde yirmi olmalıdır. Üçüncü kişi bu davayı açarsa davacı üçüncü kişi davalı alacaklı olurdava kabul edilirse kanunda tazminat öngörülmemiştir. dava reddilirse üçüncü kişi aleyhine bir durum doğar  davalının talebine konusunda açıklık yoktur tazminat miktarı en az yüzde yirmi olur.(PROF.DR.HAKAN PEKCANTEZ )Dava reddedilirse borçlu aleyhine tazminat doğar ve buna kendiliğinden hükmedilir ! Bu tazminat en az yüzde yirmi miktarındadır.

Sırada yargıtay kararlarıyla devam etmek istiyorum.‘’ ’Dava İİK'nın 72. maddesi gereğince açılmış menfi tespit davası olduğu ve menfi tespit davasın da, kambiyo senetine bağlı olması gibi istisnai durumlar hariç, ispat külfetinin davalıda olduğu dikkate alınarak değerlendirme yapılması gerekir. Borçlu borcun varlığını inkar ediyorsa, bu durumlarda ispat yükü davalı durumunda olmasına karşın alacaklıya düşer. Borçlu varlığını kabul ettiği borcun ödeme gibi bir nedenle düştüğünü ileri sürüyorsa, bu durumda doğal olarak ispat yükü kendisine düşecektir. Görülmektedir ki, menfi tespit davasında kural olarak, hukukî ilişkinin varlığını ispat yükü davalı/alacaklıdadır ve alacaklı hukukî ilişkinin (borcun) varlığını kanıtlamak durumundadır. Bu sebeplerle mahkemece; davacının davalı-alacaklının takip yetkisine ve borcun esasına itirazı olduğu değerlendirilerek öncelikle davalının takip yetkisi olduğu ve icra takibine konu borcun doğduğu hususunu sunacağı delillerle ispatlaması gerektiği gözönüne alınıp, tarafların sunacağı deliller toplanarak oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken ispat külfetinin davacı da olduğu yanlış değerlendirmesi ile yazılı olduğu şekilde davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiştir ’’Spesifik bir Somut Olay hakkında Yüksek Mahkeme olanYargıtay'ın görüşleri belirtilmiştir .Sonuç olarak menfi tespit davası borçlu tarafından açılan borçlunun  davacı konumunda olduğu durumu ifade eder. Alacaklı ise davalı konumundadır. Borçlu borçlu olmadığını ispat etmeye çalışmaktadır.