BİR İCRA HUKUKU SORUNSALI OLARAK İLAMLI İCRA HAKKINDA GENEL BİLGİLER

İcra Hukuku alacaklıların devlet gücünün yardımını kullanarak alacaklarına kavuşmalarını sağlayan bir alandır.İcra hukukunda amaç alacaklıların ihkakı hak(kendiliğinden hak almalarının ) önüne geçerek adil olana ulaşmalarını sağlayan bir alandır.İcranın kullanabileceği üç yol vardır.
Bunlar sırasıyla İlamsız icra , ilamlı icra , rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takiptir.İcra Hukukunda amaç uluslararası andlaşmalara,evrensel ilkelere uygun olarak adaletin sağlanmasıdır.
Bu genel girişten sonra Esas konumuz olan İlamlı İcranın ne olduğu ve ilamlı icrada takip yollarının nasıl gerçekleştirileceğine bakalım.

 İlamlı İcraya İlişkin Genel Bilgiler

 İlamın kelime anlamına baktığımızda '' mahkeme kararının iki taraftan her birine verilen mühürlü örnekler '' olduğunu görürüz.İlam bir mahkeme kararına dayanmaktadır.Buradaki ilamdan kasıt her şeyden önce hukuk , mahkemelerinden alınmış kararlar ve hakem kararlarıdır.Bundan başka Ceza Muhakemesi Kanununda,İdari Yargılama Usulü Kanununda Uyuşmazlık Mahkemesi Kanununda Sayıştay Kanununda Yabancı İlam hükmünün tanınması ve tenfizine ilişkin kararlarda ilam kavramına dahildir. Doktrinde yukarıdaki sayılan ilamların eda hükmü içeren ilamlar olduğu buna karşılık tespit hükmü içeren ilamların ise ilamlı icra yolu icraya konulamayacağı beriltilmiştir.İcra İflas Hukukunun temel kaynağını oluşturan İcra iflas Kanununun 38 nci maddesinde hangi belgelerin ilam hükmünde sayılacağı beriltildiği için burada ayrıca bahsetmeyeceğiz.Özel kanunlarda da ilam hükmünde sayılan belgeler vardır.Bunlara bir örnek verilecek olursa Avukatlar ve Müvekkileri arasında uyuşmazlığa düşecekleri takdirde kullanabilecekleri tutanaklar verilebilir.Öte yandan bazı alacakların tahsili için kanunlarda İlam hükmüne gerek olmadığı beriltilmişse yine İlamlı İcra yoluna başvurulabilecektir. İşte İlamlı İcra ise bu mahkeme kararlarının nasıl uygulanacağını gösteren İcra ve İflas Hukukunun bir alanıdır.

İlamlı İcra para ve teminat alacakları , para ve teminattan başka alacaklar için ( Örneğin ; taşınır teslimi, taşınmaz tahliye ve teslimi , çocuk teslimi, çocukla kişisel ilişki kurulması ,bir işin yapılmasına veya yapılmamasına ilişkin ilamlar ) alınan mahkeme kararlarının nasıl uygulanacağını gösteren alandır.Kısacası bir ilama istisna olarak ilam niteliğinde belgeye dayanılarak yapılan icra takibine ilamlı icra adı verilir.İcra ve İflas Kanunu 27 ile 41 aralığındaki maddeler arasında genel özelliklerini düzenlemekte geri kalan konularda ilamsız icra yoluna yollama yapmaktadır.Bu yüzden İlamlı İcrayı anlayabilmek için İlamsız İcranın Hükümlerini bilmek ve anlamak gereklidir.

İlamlı İcrada Yetki 

 İlamlı İcrada yetki kuralında ise İcra İflas Kanunun 34 ncü maddesinde beriltilmiştir .Buna göre İlamlı İcra takibi Türkiye'deki herhangi bir yer icra dairesinde yapılabilecektir.Borçlu ise bu yer icra dairesinin yetkisine itirazda bulunamayacaktır. Çünkü alacaklının başvurduğu her yer icra dairesi yetkili olacaktır.Hüküm istisnaya yer vermediği için mutlak emredici bir hüküm olarak nitelendirilebilir.Alacaklı icra takibine başvurduktan sonra yerleşim yerini değiştirirse ilamlı icra yeni yerleşim yerindeki icra dairesine havale olunur.Eğer yerleşim yeri değişikliğinde bu hüküm uygulanamayacaktır.Borçlunun bu hükmünü uygulanmasına itiraz etme hakkı vardır.İlamlı İcrada yetki alacaklının elinde ilam veya ilam niteliğinde belge bulunmasa dahi uygulanır.

İlamlı İcra takibi nasıl başlatılır ?

Alacaklı  elindeki ilamı veya ilam niteliğindeki belgeyi bir icra dairesine vererek takip talebinde bulunur.İlamsız İcradaki takip talebine bu takip talebi çok benzer.İlamlı takip talebinde bulunan alacaklıdan yalnız başvurma harcı alınır.Diğer Durumlardaki Harçlar  Ramazan Arslan/Ejder Yılmaz /Sema Taşpınar Ayvaz Hocaların hazırladığı kitapta şu şekilde beriltilmiştir.
'' Değeri para ile berillenemeyen ilamlı icra takiplerinde  (örneğin çocuk teslimi ) alacaklı takip talebi ile birlikte  yerine getirme harcının yarısı kadar , maktu harç ve cezaevleri harcı peşin olarak öder.Konusu para ile değerlendirilmesi mümkün olan icra takiplerinde  alacakları cezaevleri harcını peşin ödemez  bu halde yüzde iki olan cezaevleri harcı ilamlı icra takibinin sonunda alacaklıdan peşin olarak alınır.''
Yine Aynı eserde İlamlı İcrada borçlu  ve alacaklı kavramları şu şekilde beriltilmiştir.
'' İlamlı İcraya başvurma hakkı ilam lehine olan kimseye,ölmüş ise mirasçılarına , alacağını başkasına devretmişse  alacağı devralana aittir.İlamlı İcrada borçlu ise ilam aleyhine olan kimsedir.Bu kişi ölmüşse ilam mirasçılarına karşı icra edilir.''
Ek olarak İlama konu olan alacak  kural olarak 10  yıllık zamanaşımına uğramamalıdır.İlamın zamanaşımına uğramış olması durumunda borçlu icra mahkemesinde icranın geri bırakılmasını talep edebilir.İstisna olarak taşınmaz mülkiyetine , taşınmaz üzerindeki ayni haklara ilişkin ilamlar ile kişiler ve aile hukukuna ilişkin ilamlar , taşınır  mallar üzerindeki ayni haklarda  zamanaşımına uğramaz.

İlamlı İcra takibindeki alacaklara karşı borçlunun itiraz hakkı bulunmaz .

İlamlı İcrada borçluya icra dairesi tarafından gönderilen emir bir ödeme emri niteliğinde değildir.Bu durumun bir sonucu olarak borçlunun kendisine gönderilen icra emrine karşı bir itiraz hakkı bulunmamaktadır.Buna karşılık borçlu İcra mahkemesinden İcranın  geri bırakılmasına dair karar alınmasını isteyebilir.
Borçlu bu icra emrini süresi içinde  yerine getirmezse ilam hükmü icra müdürü tarafından zorla yerine getirilir. Örnekler vermek gerekirse  ; İlamda yazılı para borcu için borçlunun malları haczedilir.İlamda yazılı taşınır mal zorla borçlunun elinden alınarak alacaklıya teslim edilir.Borçlu bir konuttan zorla çıkarılarak  taşınmaz icra müdürü tarafından zorla çıkarılarak taşınmaz alacaklıya teslim edilir.

İlamlı İcra yoluna başvurabilmek için kural olarak hükmün kesinleşmiş olması şart değildir.

Kural olarak borçlu kanun yoluna başvurmuş olsa bile ilam icra edilmeye devam eder.İstisnai olarak bazı hükümler kesinleşmedikçe icraya konamaz.Bu hükümler ayrıntılı olarak özel kanunlarda beriltilmiştir.Biz burada bunlar hakkındaki genel kuralları beriltmekle yetineceğiz.
Kural olarak Taşınmaza bunlara ilişkin herkese karşı ileri sürülebilen ayni haklar , aile ve kişiler hukukuna ilişkin hükümler , gemilere ilişkin ayni haklar, yabancı mahkeme kararlarının uygulanmasına ilişkin kararlar ,kural olarak kesinleşmeden icraya konamaz.
Kesinleşmiş olan bir icra hükmüne karşı  kanun yoluna başvurulması durumunda bunu durdurabilmek için  teminat karşılığında üst mahkemeden yürütmenin durdurulması kararı alınmış olması gereklidir.
Kanun yoluna başvurmanın usulü İcra İflas Kanunu Madde 36 ' da düzenlenmiştir.

Sonuç Olarak  ;

İlamlı İcra mahkeme kararına dayalı olarak gerçekleştirilen takip yollarının bütününe verilen addır.
İlam ve İlam niteliğinde sayılan belgeler ilam niteliğinde olmasada  kanunlarda özel olarak beriltilen nitelikteki belgelerle gerçekleştirilir.
İlamlı İcrada yetki kuralında ise İlamsız İcradakinden farklı olarak Alacaklının yerleşim yeri mahkemesi öngörülmüştür.İlamlı İcranın nasıl başlatılacağı ve harçlar konusunda Alıntı yapılmıştır.Borçlunun İlamlı İcradaki hükümlere itiraz hakkı yoktur.
Kural olarak Kanun yollarına başvurulmasada ilamlı icra yoluna gidilebilecektir.
İlamlı İcra İcra Hukukunun spesifik bir alanı olup bir çok konuda İlamsız İcraya atıf yapılmaktadır.Onun için Konunun bütünlüğünün İcra İflas Hukukundaki yerinin dersin metodolojisine uygun  olarak yorumlanması gereklidir.