CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA GENEL HATLARIYLA KORUMA TEDBİRLERİ

KORUMA TEDBİRLERİ NEDİR ?                                                                

Kural olarak , ceza muhakemesinde  karar verme yetkisine sahip biri tarafından , işlemin gecikmesinin sorun
teşkil edebileceği hallerde geçici (kalıcı değil ) olarak başvurulan  ve hüküm verilmesinden önce gerektiğinde kişilerin sahip olduğu temel hak ve özgürlüklere müdahaleyi gerektiren önleyici haller için başvurulan yöntemlere KORUMA TEDBİRLERİ denir.Pek çok türü bulunan koruma tedbirlerinin başlıcaları yakalama , gözaltı ,tutuklama ,zorla getirme ,arama , el koyma başlıca koruma tedbirleri olarak örnek verilebilir.

ORTAK ÖZELLİKLERİ 

-Koruma tedbirleri temel hak ve özgürlüklere müdahale oluşturduğu için kanunla belirtilen sebepler olduğunda başvurulabilir.Bu da koruma tedbirlerinin yasal dayanak olmaksızın başvurulamayacağı anlamına gelmektedir.

-Koruma tedbirlerine başvurulabilmesi için suç şüphelerinin belirli yoğunlukta olması gerekmektedir.Şüphenin ansiklopedik anlamından uzak bir şüphe kavramı Ceza Muhakemesi Hukukunda tercih edilmiştir.Bu da Ceza Muhakemesi Hukukunda Şüpheyi delillere dayanan bir tahmin olarak görmemizi sağlar.Şüphe kendi arasında basit ve yoğun şüphe olarak ikiye ayrılır.Yoğun şüphenin ise kuvvetli şüphe  ve yeterli şüphe olmak üzere alt ayrımları bulunmaktadır.

-Koruma Tedbirlerinin bir diğer özelliği şüpheli hakkında hüküm verilmeden önce  temel bir hakkın sınırlanması  yönündedir.Ceza muhakemesi hukukunda koruma tedbirleri toplum içinde yaşayan bireylerin temel hak ve özgürlüklerini sınırlar.Örneğin Gözaltı ve tutuklama ile kişilerin kişi özgürlüğü, el koyma ile mülkiyet hakkı sınırlanır.Her koruma tedbirinde temel hak ve özgürlüklerine müdahale doğrudan ya da dolaylı olarak vardır.

-Koruma tedbirlerinin bir diğer özelliği geçici nitelikte olmasıdır.Geçici nitelikte olmasının sebebi koruma tedbirlerinin başvurulacak bir vasıta olmasından kaynaklanmaktadır.Eğer ki toplum suçlular karşısında başvurulacak koruma tedbirleri yoluyla korunamazsa koruma tedbirlerine başvurulamaz.

-Koruma tedbirlerinin bir diğer özelliği muhakemenin yapılabilmesini sağlamak veya  verilecek kararın kağıt üzerinde kalmasını engellemek ve delil temin etmektir. Örneğin ; bir koruma tedbiri olan el koymanın üç amacı vardır..Ve bunlar ana kuralın mahiyetini oluştururlar.

-Koruma tedbirleri ancak ve ancak gecikmesinde sakınca yoksa gerçekleşebilirler.Koruma tedbirleri kural olarak  hakim yoksa savcı tarafından  gerçekleşir.Son olarak koruma tedbirleri gerçekleştirilirken makamlar ölçülü bir şekilde davranmak zorundadırlar.Bu da varılan amaç elde edilen hukuki yarar arasında bir denge arasında bir denge oluşması anlamına gelir.Çoğu zaman ölçülülük başta Ceza Muhakemesi Kanununda ve diğer kanunlarda  yer alır.Bu da ölçülülüğü kanun koyucunun koyması anlamına gelir.

KORUMA TEDBİRLERİNİN ÇEŞİTLERİ 

Klasik olarak başvurulabilecek koruma tedbirleri olan yakalama ,zorla getirme ,tutuklama arama ve el koyma gibi tedbirleri olduğu gibi  beden muayenesi  , fizik kimliğinin tespiti , iletişimin dinlenmesi ,gizli soruşturmacı  ,teknik araçlarla izleme gibi modern anlamda koruma tedbirleri de bulunmaktadır.Özellikle yeni koruma tedbirlerinde  delilden sanığa gidilmesi  yoluyla maddi gerçeğe ulaşması  amaç edinmiştir.

KORUMA TEDBİRLERİNE BİR  ÖRNEK 

TUTUKLAMA 

Şüpheli veya sanık olarak tanımlanan kişinin temel hak ve özgürlüklerinin kısıtlanarak  hüküm verilmesinden  münhasıran hakim kararı ile bir sınır getirilerek tutuk evi adlı yere konularak uygulanan işleme tutuklama  denir.

Tutuklama için kuvvetli şüphe , münhasıran hakim kararı aranır.Tutuklama için 6 aylık veya 5  yıllık bir süre öngörülmüştür.Tutuklama kişi hak ve özgürlüklerini yakından etkilediğinden Uluslararası Sözleşmelerde özel olarak düzenlenmiştir.Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin yerleşik içtihatlarıyla Cumhuriyet Savcısının tutuklamaya yetkisinin olmadığı netlik kazanmıştır.Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi gereğince kişiler keyfi olarak yakalanamaz ve özgürlüklerinden kısıtlanmaz bunun yanında tutuklama bir gerekliliktir.Bunun yanında Tutuklama için temel iki kriter kaçma şüphesi ve delilleri karartma şüphesidir.Eğer ilgili şüpheli beraat etmişse 12 saat içinde serbest bırakılamadığı takdirde sözleşmeye aykırılık oluşturmaktadır.

Tutuklamanın temel şartları sırasıyla şunlardır ;-Sanığın huzurda bulunması ( gaip veya kaçak olmaması ),kuvvetli şüpheyi haklı gösterecek somut delillerin bulunmaması ,tutuklamanın iki temel kriterinin olması  , ölçülülük, muhakeme koşullarının gerçekleşmesidir. Türk hukukunda tutuklamanın zorunluluğu mevcut değildir.Tutuklama sebepleri tam anlamıyla olsa bile hakim tutuklamaya karar vermeyebilir.

Tutuklama nedenler Ceza Muhakemesi Kanunun da sırasıyla sayılmıştır.Ceza Muhakemesi Kanunun 100 ncü maddesinin 3 numaralı fıkrası temel maddemizdir.Kasten öldürme örnek olarak tutuklama nedenlerine verilebilir.Tutukluya kanunda bazı haklar tanınmıştır.Bunlar sırasıyla müdafiden yararlanma hakkı , ziyaretçiyi kabul hakkı  , haberleşme hakkı  ,çalışma hakkı örnek olarak verilebilir.

NAZARİ VE UYGULAMALI CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU ADLI PROF DR.BAHRİ ÖZTÜRK'ÜN KİTABINDAN YARARLANILMIŞTIR.