DENIZ TICARETI HUKUKUNDA DONATANIN SORUMLULUGU

Deniz ticareti hukukunu tanımlamadan önce Öncelikle Deniz Hukukunun kapsamı içinde deniz ticareti hukukunun yer aldığını belirtmek gerekir. DENIZ Ticareti Hukuku denizlerdeki gemiler ve gemilerin denizde seyrüseferini düzenlenen deniz hukukunun ticaret hukukuyla bütünleşmiş alanıdır.Donatan ise Türk Ticaret Kanunun 1061.maddesinde şu şekilde düzenlenmiştır.

MADDE 1061– (1) Donatan, gemisini menfaat sağlamak amacıyla suda kullanan gemi malikine denir.(2) Kendisinin olmayan bir gemiyi menfaat sağlamak amacıyla suda kendi adına bizzat veya kaptan aracılığıyla kullanan kişi, üçüncü kişilerle olan ilişkilerinde donatan sayılır. Malik, geminin işletilmesinden dolayı gemi alacaklısı sıfatıyla bir istemde bulunan kişiyi, bu işletilme malike karşı haksız ve alacaklı da kötüniyet sahibi olmadıkça, hakkını istemekten engelleyemez.

Gemi menfaat sağlama amacı su malık olma kavramları Bir bireyi Donatan kılmak için gerekli kavramlar olarak karşımıza çıkıyor.Bunun dışında kendisinin olmayan gemiyi de ilk fıkrada düzenlemenin aksine Işleten kişi de Gemi Işletme Mütehaddi olarak karşımıza çıkıyor.Üçüncü kişilerle olan menfaatlerinde Donatan sayılıyor daha dogru bir ifadeyle.Su ise Genellikle Denizler olarak karşımıza çıkıyor ama bir yönetmelikle istisnai olarak Van Gölüde gemilerin seyahatine açık tutulmuştur.
Donatanın belirli hallerde nasıl yaptığı işlemlerden sorumlu tutulabiliyor.Donatanın sorumlulugu Türk Ticaret Kanunundaki 1178 deki Taşıyanın Sorumluluğu hükümlerine dayanarak kıyas yoluyla uygulanıyor.Donatanın sorumluluğu sınırlı ve bir kusur sorumluluğuna dayanıyor.Kanuna bakarak bu durumu şerh edelim.

II- Gemi adamlarının kusurlarından doğan sorumluluğu
MADDE 1062– (1) Donatan, gemi adamlarının, zorunlu danışman kılavuzun veya isteğe bağlı kılavuzun görevlerini yerine getirirken işledikleri kusur sonucunda üçüncü kişilere verdiği zararlardan sorumludur. Ancak, donatan, yolculara ve yükle ilgili kişilere karşı, taşıyanın gemi adamlarının kusurundan doğan sorumluluğuna ilişkin hükümlere göre sorumlu olur.
(2) Donatanın, Türkiye Cumhuriyetinin taraf olduğu sorumluluğun sınırlandırılmasına ilişkin milletlerarası sözleşmelerden doğan sorumluluğunu sınırlandırma hakkı saklıdır

Maddenin ikinci fıkrasında Türkiye Cumhuriyetinin imzaladığı Uluslararası Antlaşmalar ve Konvansiyonlar saklı istisna olarak tutulmuş.Atıf yapılan taşıyanın sorumluluğu ile ilgili atıf yapılan maddeyi okumayı unutmayın.

I- Genel olarak

MADDE 1178– (1) Taşıyan, navlun sözleşmesinin ifasında, özellikle eşyanın yükletilmesi, istifi, elden geçirilmesi, taşınması, korunması, gözetimi ve boşaltılmasında tedbirli bir taşıyandan beklenen dikkat ve özeni göstermekle yükümlüdür.

(2) Taşıyan, eşyanın zıyaı veya hasarından yahut geç tesliminden doğan zararlardan, zıya, hasar veya teslimde gecikmenin, eşyanın taşıyanın hâkimiyetinde bulunduğu sırada meydana gelmiş olması şartıyla sorumludur.

(3) Eşya, yükleten veya onun adına veya hesabına hareket eden bir kişiden yahut yükleme limanında uygulanan kanun ve düzenlemeler uyarınca eşyanın taşınmak üzere kendilerine teslimi zorunlu makamlardan ya da üçüncü kişilerden taşıyanca teslim alındığı andan;

a) Taşıyan tarafından gönderilene teslim edildiği ana veya

b) Gönderilenin eşyayı teslim almaktan kaçındığı hâllerde sözleşme veya kanun hükümlerine yahut boşaltma limanında uygulanan ticari teamüle uygun olarak gönderilenin emrine hazır tutulduğu ana ya da

c) Boşaltma limanında geçerli kanun ve düzenlemeler uyarınca eşyanın kendilerine teslimi zorunlu makamlara veya üçüncü kişilere teslim edildiği ana,

kadar taşıyanın hâkimiyetinde sayılır.

(4) Eşya, navlun sözleşmesinde belirlenen boşaltma limanında açıkça kararlaştırılmış olan süre veya açıkça kararlaştırılmış bir süre yoksa, olayın özelliklerine göre tedbirli bir taşıyandan eşyanın tesliminin makul olarak istenebileceği süre içinde teslim edilmediği takdirde teslimde gecikme olduğu varsayılır.

(5) Eşyanın zayi olmasına dayanarak tazminat isteminde bulunabilecek kişi, dördüncü fıkra uyarınca teslim süresinin dolmasından itibaren aralıksız altmış gün içinde teslim olunmayan eşyayı zayi olmuş sayabilir.