İCRA VE İFLAS HUKUKUNDA GENEL HÜKÜMLER VE GENEL HACİZ YOLUYLA TAKİP

 GENEL HÜKÜMLER       

Türk Hukukunda ihkak-ı hak (kendiliğinden hak alma ) yasaklanmıştır.Bu şu anlama gelir.Örneğin toplumda yaşayan bir birey doğrudan alacaklısı olduğu bir davada alacağını temin etmek amacı ile borçlunun kapısına dayanıp alacağını temin edemez.Bunun  için Devletin mekanizması olan İcra Organlarından İcra dairesine  gidip en basit tabiriyle icra takibi başlatması gerekecektir.İşte Devlet Gücünün yardımı ile alacaklıların alacaklıların alacaklarını tahsil etmelerini sağlayan kuralları düzenleyen hukuk alanına  '' İcra ve İflas Hukuku'' denmektedir.Kural olarak borçlu mal varlığı ile alacaklılarına karşı sorumlu tutulmuştur.Hiç kimse sorumlu olduğu borçtan dolayı hapisle cezalandırılamaz.Kural olarak ifadesinden istisnası olduğunu anlamak gerekir.İstisnası ise İcra ve İflas Suçlarıdır.İcra hukukunda taraflar olarak karşımıza çıkan alacaklı ve borçlu diğer hukuk alanlarından daha geniş bir anlama sahiptir.Örneğin ; aile hukukundan kaynaklanan çocuk teslimine ilişkin ilamların icrası da birer borçtur.

Takip yolları kendi arasında alacaklıların borçlarını aynı anda karşılayabildikleri yol olan İflas Yolları ve İcra Yolları  olmak üzere ikiye ayrılır.İcra Yolları da kendi içinde Alacağın bir ilama ( mahkeme kararına) dayandığı yol olan İlamlı İcra ,sadece para ve teminat alacakları için takibin yapılabildiği bunun yanında Kiraya ilişkin özel istisnai Hükümlerin de getirildiği İlamsız İcra ve Son olarak önce rehinle temin edilmiş alacaklar söz konusu olduğu Rehnin paraya çevrilmesinin zorunlu olduğu Rehinin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip olmak üzere üçe ayrılır.İcra İflas Hukukunun Kaynakları  sırasıyla İcra İflas Kanunu ( İİK ), İcra İflas Kanunu Yönetmeliği ,İcra İflas Kanunu  Nizamnamesi ve Son olarak Yargıtay Kararlarıdır.

İcra organları kendi arasında asıl icra organları ; icra dairesi ( icra dairesinde icra müdürünün bazı yükümlülükleri görevleri ve yetkileri sınavlarda çokça sorulmaktadır .),icra mahkemesi (20 Temmuz 2016 da meydana gelen İstinaf Kanun yolu ve etkileri bu konuda en can alıcı yerdir.) ve yardımcı organlar ; mahkemeler ,savcılar ,müfettişler olmak üzere icra organları ikiye ayrılır.

ŞİKAYET 

İcra İflas Dairelerinin  Türk Hukukuna aykırı olan işlemlerinin düzeltilmesi ,iptalini sağlamak için başvuru yoludur.Dört sebeple İcra dairelerinin işlemleri onları denetlemek amacıyla Kurulmuş eski adıyla İcra Tetkik Mercilerine şimdiki adıyla tanık dinlenmeyen ,sadece delillerin konuştuğu mahkeme olan icra mahkemesine yapılır.Bunlar sırasıyla şöyledir ;işlem kanuna aykırı yapılmışsa (geniş anlamda her türlü kanuna ),işlem ilgili somut olaya ( duruma ) uygun değilse , bir hakkın yerine getirilmemesi ve bir hakkın sebepsiz sürüncemede bırakılması hali ve son olarak kamu düzenine aykırılık söz konusuysa mümkün olabilecektir.Şikayetin Süresi ise ilk iki halde 7 gün , diğer hallerde ise süresizdir.

İcra İşlerinde Tebligat Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve Tebligat Kanuna bakılarak anlaşılabileceğinden ,İcra Harç  ve giderleri de konunun mahiyetinin düşük olması sebebiyle anlatılmayacaktır.

SÜRELER , TATİLLER VE ERTELEMELER 

İcra İflas Kanununda işlemlerin hızlı yapılması açısından bir takım süreler öngörülmüş olup örneğin az önce okumuş olduğumuz şikayet süresi, itiraz süresi, haciz isteme süresi ,satış isteme süresi verilebilir.Süreler taraflar için konulmuş süreler ,icrayı zorla gerçekleştiren organ olan cebri icra organları için konulmuş süreler  olmak üzere üçe ayrılır.Bunun yanında bu  süreler kesin bir nitelik taşıdığını da belirtmek gerekir.Süreler gün olarak hesaplandığında ilk gün hesaba katılmayacaktır.Ay ve yıl olarak ise hangi ay veya yıl da başlamış ise o  aya yakın olan tarihte bitecektir.Adli tatil hükümleri sürelerde belirli bazı istisnalar dışında işlemeyecektir.Öğrenme , tebliğ ( yazılı açıklama ) ,tefhim ( yüze karşı okuma) sürelerde esas alınır.Süreler kaçırıldığı takdirde eski hale getirme ,idare hukukundaki yürütmenin durdurulmasının karşılığı olan gecikmiş itiraz esas alınır.

Tatiller ve ertelemeler bakmadan önce icra takip işleminin icra organları tarafından gerçekleşebileceği,taraf takip işlemlerinde tarafların etkili olduğunu belirtmek gerekir.Tatiller de önemli olan husus kural olarak ( istisna eğlence yerleri ve gündüz geceye sarkan icra takiplerinin yapılabilmesidir.) gece icra takibi yapılamaz.Tatil günlerinde ise icra takibi üç istisnai durum haricinde gerçekleştirilemeyecektir.İcra takip işlemleri borçlunun yakınlarından birinin ölümü ,borçlunun ölümü ,borçlunun tutuklu veya hükümlü olması ,borçlunun asker olması , ağır hastalık  özel erteleme halleri ve son olarak mal kaçırma halinde ertelenir.

İcra takibinin tarafları hususunda ise taraf ehliyeti ( medeni hukuktaki hak ehliyetinin karşılığı ), takip ehliyeti ( medeni hukuktaki fiil ehliyetinin karşılığı olan ) hususlar önemlidir.Dava  takip yetkisi ,sıfatı  tarafların temsili ,takip arkadaşlığı konu mahiyeti öneminin düşüklüğü nedeniyle değinilmeyecektir.

İLAMSIZ İCRADA GENEL HACİZ YOLU İLE TAKİP

İlamsız icranın tanımına daha önce değinmiştik.İcra Hukukunda görev konusunda Hukuk Muhakemeleri kanununa atıf yapılmıştır.Yetki ise kamu düzenine ilişkin değildir.Taraflar aksini kararlaştırabilirler.Ama kural olarak borçlunun yerleşim yeri ilamsız icrada yetkili mahkemedir.Yetki sözleşmesi konusunda Hukuk Muhakemeleri Kanununa atıf yapmakla yetiniyorum.Yetki itirazı konusunda ise Alacaklı  icra dairesine bildiriyor.Borçlu esasa  hem de yetkiye itiraz da bulunabilir.Alacaklı  borçlunun yetki itirazını kabul etmesi ve etmemesi hallerini kanundan okuyabilirsiniz.İcra mahkemesinin yetki itirazını doğru bulup bulmama halleri de kanunda düzenlenmiştir.

Genel Haciz yolu alacaklının  takip talebi ile başlayan ve borçluya ödeme emri gönderilmesi ile devam eden borçlunun itirazda bulunduğu ödeme emrine ,alacaklının ise itirazın hükümden düşürülmesi yollarına başvurarak devam ettiği buna karşılığı farklı davaların farklı durumlar sonucu bazı hallerde  hacze başlanılıp malların satılması ile devam edilen ve alacaklının alacağının karşılandığı  durumu ifade eder.

Takibin konusu para alacakları ( yalnızca TL cinsi ve TL cinsine çevrilerek paranın kabul edildiği ) ,teminat alacakları , oluşturur.İflasa tabi olsun  veya olmasın  her borçluya karşı icra takibi yapılır.Takip talebinin unsurları kanunda düzenlenmiştir.Burada tek önemli olan husus alacaklının takip başlatması için senede ihtiyaç duymaması sebep gösterilmesinin yeterli olabilmesidir.Takibin maddi ve şekli hukuk bakımından doğurduğu bazı sonuçlar vardır sadece  değinmekle yetineceğiz.Menfi Tespit davası borçlunun borçlu olmadığının tespit edilmesi sonucu açılan ve borç karşılandığı takdirde istirdat davasına dönüşebilen bir türdür.Menfi tespit davasının dönüştüğü yeni hale İstirdat davası denir.

Haciz ise artık gelinen son aşama olup borçlunun mallarına icra dairesi tarafından elkonulmasıdır Haczin bazı türleri vardır .Bunlar sırasıyla  ihtiyati haciz  ( bir önlem olarak borçlunun mallarına elkonulan ) ,geçici haciz ( belli bir zaman dilimi ile sınırlı olan ) ilave haciz ,tamamlama haczi (icra mahkemesi tarafından elkonulan ) dir.Bunun dışında talimat haczi ve nokta haczi ( belirli bir malın işaret edildiği ) şeklinde türlere ayrılır.Hacizde tertipte , önce çekişmesiz (uyuşmazlık konusu olmayan ) sonra çekişmeli ve pek çok sırası bulunan bir işlemdir.Haczi yapan icra müdürünün gerektiğinde zor kullanma yetkisi de vardır.Haciz tutunağında 103 davetiyesi konusuna parmak basmak gerekir.Borçlu eğer haczin gerçekleştirildiği esnada  hazır değilse 103 davetiyesi ile uyarılır.Haczin alacaklılara borçlulara ve üçüncü kişilere bazı etkileri bulunmaktadır.Haczin konusu taşınır ve taşınmaz mallar alacaklar ve diğer malvarlığı haklarıdır.İntifa konusu mallara Eşya Hukukuna yakın bir konu olduğu için anlatılmayacaktır.

Borçluya birinci haciz gerektiğinde ikinci ve üçüncü haciz ihbarnameleri gönderilir.Eğer borçlu üçüncü haciz ihbarnamesine kadar tepkisiz kalırsa haciz kararı alınan tedbirlerden biridir.Haczi Caiz olmayan  Mallar ve Hakları İcra İflas Kanunun 83 ve 84 ncü maddelerinde düzenlenen insan onuru düşüncesi ile getirilmiş olan düzenlemelerdir.Örneğin devlet malları  , aile bireyleri için gerekli olan eşyalar ,borçlunun haline münasip evi haczedilemez.Öğrenci Bursları da haczedilemez.Maaşlar 1/4 lük oranı haczedilemez.Haciz edilemezlikten feragat mümkündür.

Borçlunun haczine dışardan birilerinin katılım gösterdiği belirli bir borç miktarı oranında takipli iştirak olurken ,ailesinin daha çok katıldığı iştirak türüne takipli iştirak denir.Haciz de istihkak davaları istihkak iddiası ,istihkak davası ve karar  şeklinde gerçekleşir.Borç belirli taksitlere bölünerek ödenir .Şartları ise kanunda düzenlenmiştir.Satış açık arttırma bu konular ihaleyi karşılar .Ya peki borçlu ya da alacaklı bu ihaleye fesat karıştırırsa bu  durumda ihalenin feshi sebepleri gerçekleşir.Sebepler ise şunlardır ; satış işlemleri vs. esnasında yapılan bir usulsüzlük ,arttırma ve ihalenin yapılmasında ususüzlük ,ihaleye kanuna veya ahlaka aykırı şekilde fesat karıştırma durumlarına ve alıcının yanıltıcılık  durumlarında ihale fesih edilir.Genel Haciz yolunda yapılan son aşama ise Paraların ödenmesi aşamasında alacaklı çokluğu halinde Sıra Cetveli Düzenlenmesidir.Eğer ki Borçlu  borcunu karşılayamacak durumda ise geçici aciz belgesi kesin aciz belgesi olarak ikiye ayrılan Borç Ödemeden Aciz Belgesi düzenlenir.