CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ

 Ceza hukuku suç ve ceza kavramlarının ne olduğunu düzenler.Suç nedir ? Ceza nedir bu kavramları sınıflandırır.İkiye ayrılan hukuk alanında kamu otoritesi ( devlet egemenliği ) yapısına hakim olduğu için kamu hukuku alt başlığı içinde yer alır.Dünyada hiçbir varlık amaçsız yaşayamaz.Peki ceza hukukunun amacı nedir ?Türk Ceza Kanunun Birinci Maddesinde şu şekilde düzenlenmektedir .''  Ceza Kanununun amacı; kişi hak ve

özgürlüklerini, kamu düzen ve güvenliğini, hukuk devletini, kamu sağlığını ve çevreyi, toplum barışını korumak, suç işlenmesini önlemektir. Kanunda, bu amacın gerçekleştirilmesi için ceza sorumluluğunun temel esasları ile suçlar, ceza ve güvenlik tedbirlerinin türleri düzenlenmiştir.'' Temel haklar ve özgürlüklerin korunmadığı toplumlarda ve mutlak özgürlük anlayışının mevcut olduğu bir yerde suç işlenir.İşte bu yüzden temel hak ve özgürlükler korunmaya muhtaçtır.Kamu düzeni toplumun genel yapısına hakim olan her şeyi içerir.Bu yüzden kamu düzeni de korunmak zorundadır.Bahri Öztürk adeta hukuku teneffüs ettiğimiz bir havaya benzetmiş ve ihlal edildiği zaman toplumun yaşanılamaz kılınacağından bahsetmiştir.İşte devletin hukukla sınırlı olduğu hukuk devleti de bu yüzden korunmalıdır.Devlet bir yandan özgürlükler getirirken bir yandan da suç işlenmesini öngörmek ve önlemek zorundadır.İşte ceza hukukunun  suç işlenmesini önlemek amacı buradan gelir.Suç ve cezaların caydırıcı olma ilkesi de ceza hukukunun bu amacına dayanır.Gelelim  Ceza hukukuna hakim olan bu temel hususları belirtikten sonra ceza hukukuna hakim olan temel ilkelere.Nedir Bu ilkeler ? Sırasıyla ayrı bir paragrafta değerlendirelim.

TEMEL İLKELER ; 

Suçta ve cezada kanunilik ilkesi (nulla poena sine lege ) Suç ve cezayla bireylerin hayatına müdahalede bulunuruz.Bu müdahale de bulunurken öyle bir şeyle müdahale de bulunalım ki bireylerin özgürlüğü bundan en az derecede etkilensin. Yönetmelikler ,yürürlükten kalkan olağan dönem kanun hükmünde ,genelgeler bunların hiçbiri ile suçlar ve cezalar düzenlenemez.Yeterli dayanak oluşturmaz çünkü.Öyle birşeyle düzenleyelim ki yeterli dayanak oluştursun normlar hiyerarşisi ( kuralların sınırlandığı yer) kanun anayasadan sonra gelen en etkili araçtır aslında.İşte Suçları ve cezaları bu yüzden kanunla düzenleriz.Peki bunun istisnası yok mudur ?Kural olan her şeyin istisnası vardır.Elbette bununda istisnası Olağan Üstü Dönemlerde Çıkarılan Kanun  Hükmünde Kanun olacaktır.Örneğin bir suç içeren eylem ve cezası bu Kanun Hükmünde Kararnamelerde düzenlenebilecektir.O halde diyoruz ki Suç ve cezaların Kanunla düzenlenmesinin istisnası OHAL KHK sıdır.Aleyhe olan kanun geçmişe yürüyemez bir diğer ilkemizidir.Bir suçlunun lehine olan kanunların geçmişe yürüyebileceği ,aleyhe olan kanunun yürüyemeyeceği anlatılır bu ilkede.Somutlaştırmak gerekirse X bir suçlu olsun.Kasten insan yaralama suçunu işlemiş olsun.Bu suçu da X 2 ila 10 yıl arasında düzenlenmiş bir süre ile işlemiş olsun.Yeni bir kanunda X suçu işledikten sonra yürürlüğe girmiş olsun.O kanunda da Kasten İnsan Yaralama suçunun cezası 20 yıl olsun.Bu durumda bu 20 yıllık süre X adlı failin aleyhine olacağı için uygulanmayacaktır.Peki lehine olursa 1 yıl ceza öngörülmüş olursa bu durumda uygulanır .Adı üstünde lehe kanunun geriye yürür  ,aleyhe kanun yürümez.Ceza hukukuna hakim olan bir diğer ilkemizse kıyas yasağıdır.Kural olarak Ceza Hukukunda kıyas yasaktır.Ceza muhakemesi hukukunda ise serbesttir.Bir fail Örneğin Y kasten insan öldürme suçunu işlemiş olsun.Bu durumda daha ağır bir suçun hükmünün bu suça uygulanması mantıksız olur.Kanunumuzun İkinci Maddesinin üçüncü fıkrasında bu durum şu şekilde düzenlenmiştir.''' Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasında kıyas yapılamaz. ''Bir diğer ilkemiz Failin suç ve cezada kusur oranının dikkate alınması gerektiğini belirtir.Örneğin ihmal neticesinde ( kural olarak kazayla) meydana gelmişse bu suç kaza kusur oranıdır ve cezanın belirlenmesinde dikkate alınmalıdır.Bir diğer ilkemiz belirlilik ilkesi suçun ve cezanın açık olması  belirlilik ilkesine bir örnek vermek gerekirse Örneğin ; X suçu farklı bir alt düzenleme yönetmeliğe atıf yollama yapsın bu durumda belirlilik ortadan kalkmış demektir.

Ceza hukukunun diğer ilkelerinin başında suçta ve cezada şahsilik gelir.Herkes kendi işlediği suçtan sorumludur.Örneğin Z nin babası veya kardeşi veya oğlu suçlu ise onların suçundan Z sorumlu tutulamaz.Çünkü o suç sadece onun yakınları nezdinde sonuç doğurur.Bir diğer ilkemiz Mülkilik tir.Bir ülkede suç işlenmiş olsun .Ya da o ülkenin vatandaşı ilgili ülkenin suçu işlemiş olsun.Bu durumda ilgili ülke bakımından sadece sonuç doğurur.Bu ilkenin istisnaları faile göre şahsilik ( ülkende yargılanmak istiyor veya o ülkeden kaçmış ve ülkesi onun suçunu biliyor veya yargılamak istemiyorsa ,mağdura göre şahsilik ,koruma (ilgili ülke vatandaşını korumak istiyorsa ), ikame yargı  faile göre şahsiliğin ikinci ihtimaline benzer.) ve evrensellik ( bir ülkenin devlet başkanı öldürülmüşse veya uluslararası insancıl hukuka aykırıysa )Makable şamil olmama ( geriye yürüme yasağı )failin sadece yürürlükte olan kanuna göre yargılanması gelecekte çıkacak bir diğer kanuna göre yargılanmamasını ifade eder.