MUVAZAA NEDİR ?

Kaynağını Türk Borçlar Kanunundan alan Muvazaa Hukuk Fakültelerinde hemen hemen her derste öğrencilerin karşısına çıkmasıyla bilinir.Örneğin Miras Hukukunda ,Milletlerarası Özel Hukukta Kanunlar İhtilafında genel bir problem olarak karşılar Öğrenciler bu kavramı.Çoğu Hukuk öğrencisi bu kavramın kelime anlamının derinine bakmaz.Sığ tanımlarlarla ezberlenerek okunur ve geçilir Muvazaa.Son sınıfa gelindiğinde ise ezber sığ cümlecikler yerini anlaşılır berrak saf bilgiye bırakır.Yazımızda sırasıyla  Muvazaa Kavramının ne olduğunu , sözleşmenin unsurlarıyla harmanlaşını ,türlerini ve son olarak taraflar ve herkes tarafından nasıl ispatlandığını açıklayacağız. 

MUVAZAA KAVRAMI

Muvazaa kelimesinin kökenlerine inmek için önce 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununda karşımıza bu kavramın ilk çıkışını incelememiz gerekir.'' Borçlu yazılı bir borç tanımasına güvenerek alacağı kazanmış olan  üçüncü kişiye karşı ,bu işlemin muvazaalı olduğu savunmasında bulunamaz.''Kanun maddesinde  borçlu yazılı bir borç tanımasına güvenerek alacağı kazanmış olan üçüncü kişiye karşı ifadesinden daha önce yazılı bir sözleşme yapıldığını ve bu sözleşmeden doğan borçlunun bir alacağı olduğunu anlarız.A C  ye Borçlanmıştır.B ise bu olayda üçüncü kişidir Fakat bu borçlanma taraflar arasında gerçekleşen bir gizli işleme dayanmaktadır.C ise A nın bu gizli işlemi görünürdeki işlem ile süsleyerek meydana getirdiği alacaklıdır !B ile C miras hukukunda genelde akraba olurlar ve A ise muvazaalı işlemi gerçekleştirerek borçlanan kişi olur ! A nın B ye olan borcu asıl gizlediği işlemden kaynaklanıyorsa burada muvazaa var demektir!

Bakınız Doktrinde Muvazaa nasıl tanımlanıyor ;'' İrade ile Beyan arasında meydana getirilmiş olan bilinçli çift taraflı bir uyuşmazlık halidir . Kısacası iki taraf bir araya gelir ve üçüncü kişileri aldatmak amacıyla bir gerçekte yapmayı istemedikleri bir hukuki işlemi sanki yapmak istemiyorlarmış gibi ' Mış GİBİ '' yaparlar.

PEKİ MUVAZAA KAÇ ŞEKİLDE GERÇEKLEŞEBİLİR ?

Sözleşmeyi oluşturan iki taraf olduğunu düşünelim A ve B.Anın Byle sözleşmesinin adı satış sözleşmesi olsun.Bu sözleşmenin bedeli 50.000 TL olsun.A B yle muvazaalı hukuksal işlem yapmak isterse eğer bunu üç şekilde  yapabilir.A ile B sözleşme yaptıklarında eğer ki daha az vergi ödemek adına 50.000 TL olan satış bedelini 20.000 TL olarak gösterirlerse Sözleşmenin Bedelinde Muvazaa gerçekleşmiş olur.

Örneği biraz daha değiştirelim .Bu sefer X ve Y baba ve kız olsun.X kızı olan Y den haz etmiyorsa ve yasal mirasçısı olmasına rağmen Mirasçının mirasından faydalanmasını istemiyorsa X Y ye miras kalacak örneğin evi Z adında üşüncü bir kişiye  bağış sözleşmesi gibi göstererek bağışlayabilir..Bu durumda Sözleşmenin niteliğinde muvazaa  gerçekleşmiş olur.

Bu sefer ki olayda D , E ,F adında üç kişi olsun.E ve F bir kart koleksiyonu satımında anlaşmış olduğunda Eğer ki bu durumu E Dye vekalet şeklinde gerçekleştirirse sözleşmenin tarafında muvazaa gerçekleşmiş olur.E aslında F ye satmak istediği koleksiyonu D aracılığıyla gerçekleştirmektedir.

MUVAZAANIN UNSURLARI 

Yasal olmayan tespit edildiğinde ağır yaptırımları olan Muvazaayı oluşturan üç temel unsur vardır.Muvazaa bu üç temel unsuru meydana geldiğinde oluşur. Bu unsurlar sırasıyla görünürde işlem ,muvazaa anlaşması ,gizli işlem dir.Görünürde işlem iki tarafın diğer tarafları aldatmak hususunda anlaşarak oluşturdukları işlemken ,muvazaa anlaşması ise iki tarafın muvazaalı işlem konusunda yaptıkları anlaşmadır.Bu anlaşmanın kendine has özelliklerinden bazıları şunlardır ; temsilci yapmışsa temsilcinin bağlı olması, sözleşmenin ilgili konunun bir kısmını içermesi zaman dilimlerinin farklı olması ,şekil şartı gibi unsurlardır.Gizli işlem ise tarafların asıl niyetini konu edinen işlemdir.

NASIL İSPAT EDİLİR ?

A ve B nin hukuka aykırı olarak gerçekleştirdikleri muvazaayı taraflardan biri anlaşmazlık sonrası  ispat edebilir ,veya sözleşmeye taraf olan ve olmayan herkes tarafından ispat edilebilir.Bu ispatı her türlü delille gerçekleştirebilirler.A ve B nin gerçekleştirmiş olduğu her türlü delille ispat edilebilen Muvazaa nın kanıtlanması Türk Medeni Kanununun 1023 /2 ve Türk Borçlar Kanunun 19/2 Maddesi durumunda olanlar ispat edemezler.Örneğin İyi niyetli olan C kişisinin Bu sözleşmede edindiği malı bilgisizlikle kazandığını düşünelim böyle bir kişiden edinilen mal geri istenemez.A ve B eğer sözleşmeyi yaptıktan sonra anlaşmazlığa düşerlerse ikisi de ispat edebilir .

MERAKLISINA ; Muvazaa ikiye ayrılır sadece bir işlem örneğin gizli işlem gerçekleşmişse Mutlak Muvazaa ,iki işlem gerçekleşmişse Nispi Muvazaa olur.Her iki halde de Muvazaa kesin hükümsüzdür.Yani yaptırımı resen kendiliğinden taraflar ileri sürmese bile ispat edilebilir.Kısacası Muvazaa dan uzak durun !

KAYNAKLAR 

-Dr. Dağlar Ekşi Hakimlik Ders Notları / Yakın Eğitim Kapsamında hazırlamış olduğu kitap 

-Türk Medeni Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu